Γερμανός

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Αποκεφαλίστηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας κατά τους διωγμούς του Μαξιμιανού (286-305). Η μνήμη του τιμάται στις 12 Νοεμβρίου.

2. Μαρτύρησε την εποχή του Τραϊανού. Η μνήμη του τιμάται στις 7 Ιουλίου.

3. Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Η μνήμη του τιμάται στις 12 Μαΐου (βλ. λ. Γερμανός. Όνομα πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως, 1.)

II

Όνομα πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως.

1. Γ. Α’, ο Ομολογητής (Κωνσταντινούπολη περ. 645 – 740). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (715-730). Ήταν γιος του πατρικίου Ιουστινιανού. Διετέλεσε αρχικά μητροπολίτης Κυζίκου και από το 715 πατριάρχης. Επί βασιλείας, όμως, του Λέοντα Γ’ του Ισαύρου, καθαιρέθηκε (730) και αποσύρθηκε στο κτήμα του, όπου και πέθανε. Η σύνοδος των Εικονομάχων (754) τον αναθεμάτισε, ενώ η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, που συγκροτήθηκε για την αναστήλωση των εικόνων (784), φρόντισε για την αποκατάστασή του. Ο Γ. Α’ έγραψε πολλά θεολογικά έργα, από τα οποία λίγα έχουν σωθεί, γιατί ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος τα έκαψε. Ο Γ.Α’ θεωρείται ένας από τους κορυφαίους συγγραφείς και μελωδούς του 8ου αι. και αγιοποιήθηκε από την Ανατ. Ορθόδοξη Εκκλησία.

2. Γ. Β’ (Ανάπλους, Βόσπορος 1175 – 1240). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1222-40). Το 1204 χειροτονήθηκε διάκονος. Όταν η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε από τους Λατίνους, μόνασε σε μοναστήρι στη Μικρά Ασία, όπου και δίδαξε. Τον Ιούνιο του 1222 χειροτονήθηκε πατριάρχης. Από τη θέση αυτή κατέβαλε προσπάθειες για τον τερματισμό της διαμάχης μεταξύ του οικουμενικού πατριαρχείου και της Δυτικής Εκκλησίας. Στις μέρες του η Βουλγαρική Εκκλησία έγινε ανεξάρτητη. Πατριάρχευσε 18 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων έγραψε πολλές θεολογικές μελέτες, επιστολές, ομιλίες και θρησκευτικά ποιητικά έργα.

3. Γ. Γ’, οΓαβράς (13ος αι.). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1267). Μητροπολίτης στην Αδριανούπολη αρχικά, έγινε πατριάρχης χάρη στην εύνοια του αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου, μετά την καθαίρεση του Αρσενίου (1267). Όμως, ο εξομολογητής του αυτοκράτορα, που εποφθαλμιούσε τον θρόνο, δυσκόλεψε τόσο το έργο του Γ’., που αναγκάστηκε τελικά να παραιτηθεί τον ίδιο χρόνο της εκλογής του.

4. Γ. Δ’, ο Βυζάντιος (Κωνσταντινούπολη 1788 – 1853). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1842-45 και 1852-53). Χειροτονήθηκε μητροπολίτης Βυδίνης (1826) και έγινε αργότερα μητροπολίτης Δράμας (1831). Έχτισε εκκλησίες και σχολεία, ενώ άσκησε αυστηρό έλεγχο στους ιερείς και στούς επιτρόπους των εκκλησιών. Εξελέγη πατριάρχης το 1842, αλλά αναγκάστηκε να παραιτηθεί εξαιτίας συκοφαντικών καταγγελιών του Ιμπραήμ πασά (1845). Επανεξελέγη όμως το 1852 και έμεινε στη θέση αυτή έως τον θάνατό του.

5. Γ. Ε’ (Γεώργιος Καμβακόπουλος, Κωνσταντινούπολη 1840 – Χαλκηδόνα 1920). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1913-18). Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης. Χειροτονήθηκε μητροπολίτης της Κω (1867), απ’ όπου μετατέθηκε στη Ρόδο (1876) και έπειτα στη Χαλκηδόνα (1897). Εξελέγη πατριάρχης το 1913, αλλά παραιτήθηκε από το αξίωμα το 1918, έπειτα από εξέγερση του ποιμνίου του, που ζητούσε την επάνοδο στον πατριαρχικό θρόνο του Ιωακείμ Γ’, ο οποίος μόναζε στο Άγιον Όρος. Αποσύρθηκε στη Χαλκηδόνα, όπου και πέθανε.

III

(16ος αι.). Πατριάρχης Ιεροσολύμων (1537-79). Διαδέχτηκε στον θρόνο τον Δωρόθεο και ασχολήθηκε με την εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων για την ανακαίνιση και την επισκευή των ναών, που είχαν καταστρέψει οι Μαμελούκοι. Αντιμετώπισε με σθένος την προσπάθεια τόσο των Λατίνων όσο και των Αρμενίων να οικειοποιηθούν τα ιερά προσκυνήματα και δύο φορές ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της Εκκλησίας στον σουλτάνο Σουλεϊμάν Β’ (1520-66) και να τον πείσει να αναγνωρίσει την κυριότητα των Ελλήνων στα ιερά προσκυνήματα. Περιόρισε τα προνόμια των Σέρβων μοναχών της Παλαιστίνης, ενδιαφέρθηκε για τη βελτίωση των σχέσεων του πατριαρχείου του με την αρχιεπισκοπή και φρόντισε να βγάλει την εκκλησία των Ιεροσολύμων από το οικονομικό αδιέξοδο, στο οποίο περιήλθε μετά την επιδρομή των Βεδουίνων, το 1566, με την οργάνωση εράνου μεταξύ των χριστιανών. Ο Γ. ήταν επίσης ο ιδρυτής της Αγιοταφικής Αδελφότητας.

IV

Όνομα αρχιεπισκόπων και μητροπολιτών της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, συγχρόνων και παλαιότερων.

1. Αρχιεπίσκοπος Κύπρου (1690-1705). Έγινε αρχιεπίσκοπος σε αντικατάσταση του Λατίνου αρχιεπισκόπου Ούγου Φαγιάνου, που είχε προκαλέσει με τις αντιλαϊκές του ενέργειες την εχθρότητα των ορθοδόξων Κυπρίων. Μετά τον θάνατο του προστάτη του Γ. βασιλιά Ερρίκου Α’, ο Ούγος στράφηκε εναντίον του. Ο Γ. κατέφυγε στον πάπα και, αφού του εξήγησε προσωπικά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε, εξαιτίας της εχθρικής στάσης του Ούγου, κατόρθωσε να επιτύχει την έκδοση διατάγματος, που ρύθμιζε τις σχέσεις των Λατίνων και των ορθοδόξων κληρικών της Κύπρου και να εξασφαλίσει από τον πάπα την ισόβια αναγνώριση του πατριαρχικού του τίτλου, γεγονός το οποίο υποχρέωσε τον Ούγο να παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις του και να φύγει από την Κύπρο.

2. Παλαιών Πατρών Γ. (Βλ. λ. Γερμανός, Παλαιών Πατρών).

3. Γ. Καλλιγάς (Κεφαλονιά 1844 – Αθήνα 1896). Μητροπολίτης Αθηνών (1889-96) και αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας (1884-89). Για λόγους υγείας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το ναυτικό επάγγελμα που είχε ακολουθήσει αρχικά και να αποσυρθεί στη μονή της Πάτμου, όπου έγινε μοναχός. Στη συνέχεια σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης και υπηρέτησε διαδοχικά στο πατριαρχείο Αλεξανδρείας και στη Μασσαλία, ως ιερέας της τοπικής ελληνικής κοινότητας. Το 1884 έγινε αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας και το 1889 μητροπολίτης Αθηνών. Το όνομά του συνδέθηκε με την κίνηση για τη μόρφωση του κλήρου, την ίδρυση διαφόρων θρησκευτικών συλλόγων, περιοδικών και ιερατικών σχολών και την ανέγερση του μητροπολιτικού μεγάρου της οδού Φιλοθέης, όπου αργότερα στήθηκε η προτομή του.

4. Στυλιανός Καραβαγγέλης (1866 – 1953). Μητροπολίτης Καστοριάς (1900-7) και Ιωαννίνων (1922-24) και έξαρχος του οικουμενικού πατριαρχείου στην κεντρική Ευρώπη (1924-35). Ο Γ. υπήρξε μεγάλη μορφή του Μακεδονικού Αγώνα. Για την πατριωτική του δραστηριότητα τον συνέλαβαν οι Νεότουρκοι και τον καταδίκασαν σε θάνατο (1917). Κατόρθωσε όμως να δραπετεύσει και να συνεχίσει άκαμπτος τον πατριωτικό του αγώνα. Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, τιμώντας τη μνήμη του, κυκλοφόρησε το 1959 τα Απομνημονεύματά του, στα οποία υπάρχουν πολύτιμες πληροφορίες για τον Μακεδονικό Αγώνα, κυρίως στην περιοχή της δυτικής Μακεδονίας.

5. Γ. Γαροφαλλίδης (1893 – 1962). Μητροπολίτης Αίνου. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης. Διετέλεσε διευθυντής του περιοδικού Εκκλησιαστική Αλήθεια. Το σπουδαιότερο έργο του είναι η Ιστορία της ιεράς μονής Βαλουκλή, της οποίας υπήρξε ηγούμενος.

6. Γ. Αθανασιάδης (Μακροχώρι 1930 –). Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως (1990-), υπέρτιμος και έξαρχος Ροδόπης. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης (1954). Υπηρέτησε ως εφημέριος και πρωτοσύγκελος στη μητρόπολη Δέρκων. Το 1972 εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο του οικουμενικού πατριαρχείου επίσκοπος Αριανζού και με καθήκοντα βοηθού επισκόπου στη μητρόπολη Δέρκων. Το 1987 ονομάστηκε τιτουλάριος μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως και το 1990 προήχθη σε εν ενεργεία μητροπολίτη. Έλαβε μέρος σε διάφορα θεολογικά επιστημονικά συνέδρια. Το 1991 έγινε ηγούμενος της μονής Αγίας Τριάδας Χάλκης.

7. Γ. Χαβιαρόπουλος (Γαλατάς Κωνσταντινούπολης 1931 –). Μητροπολίτης Τρανουπόλεως (1987-), υπέρτιμος και έξαρχος Φρυγίας. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης (1954). Στον κλήρο εισήλθε το 1967, οπότε και χειροτονήθηκε διάκονος. Διετέλεσε κωδικογράφος της Ιεράς Συνόδου του πατριαρχικού θρόνου. Το 1973 εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο του οικουμενικού πατριαρχείου επίσκοπος Τράλλεων και το 1987 μητροπολίτης Τρανουπόλεως. Είναι μέλος της Ιεράς Συνόδου και συμμετέχει στις συνοδικές επιτροπές «επί των εν τω εξωτερικώ επαρχιών του θρόνου και επί της ορθοδόξου ιεραποστολής», «πνευματικής διακονίας», «επί των αγιασμάτων» (πρόεδρος), θείας λατρείας, συντάξεων και νοσηλειών κ.ά.

8. Ιωάννης Παρασκευόπουλος (Καρδαμάς Ηλείας 1932 –). Μητροπολίτης Ηλείας και Ωλένης (1981-). Σπούδασε στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στη Γαλλία (σε θέματα ποιμαντικής). Το 1960 χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας, γενικός αρχιερατικός επίτροπος και πρωτοσύγκελος στη μητρόπολη Ηλείας (1960-79) και στη συνέχεια διετέλεσε γραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (1979-81). Το 1981 εξελέγη μητροπολίτης Ηλείας, όπου μέχρι τώρα έχει επιτελέσει πλουσιότατο πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο, ενώ παράλληλα είναι συγγραφέας δεκάδων αξιόλογων βιβλίων. Συγκεκριμένα, στη μητρόπολή του έχει οργανώσει και λειτουργούν εννέα κέντρα νεότητας, αίθουσες διαλέξεων, σχολές βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής και αγιογραφίας, βιβλιοθήκη (Πύργος), υπηρεσίες συμπαράστασης οικογένειας, ασθενών, στρατού, αντιαιρετικής δράσης, δύο οικοτροφεία αρρένων, τρία οικοτροφεία θηλέων, ορφανοτροφεία αρρένων και θηλέων, οικοτροφείο για άτομα με ειδικές ανάγκες, πέντε γηροκομεία, δύο εκκλησιαστικές κατασκηνώσεις, οικοκυρικές σχολές (Αμαλιάδα), τρία φοιτητικά οικοτροφεία (δύο στην Αθήνα και ένα στη Θεσσαλονίκη) κ.ά.

V

Όνομα ιστορικών προσώπων της βυζαντινής εποχής και της τουρκοκρατίας.

1. Βυζαντινός στρατηγός (6ος αι.). Ήταν εξάδελφος του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α’. Σε νεαρή ηλικία πραγματοποίησε ως στρατηγός Θράκης νικηφόρα εκστρατεία κατά των Αντών. Συμμετείχε στην καταστολή της στάσης των στρατιωτών που είχε σημειωθεί στην Καρχηδόνα (537) και εξανάγκασε τον αρχηγό τους Στότζα να καταφύγει στους Μαυριτανούς. Το 550 διορίστηκε αρχιστράτηγος των βυζαντινών δυνάμεων της Ιταλίας που βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Γότθους, αλλά προτού αναλάβει τα νέα του καθήκοντα υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει την απειλή των Σκλαβηνών, οι οποίοι μόλις πληροφορήθηκαν ότι η αρχηγία του αγώνα για την απόκρουσή τους είχε ανατεθεί στον Γ., έσπευσαν να εγκαταλείψουν το βυζαντινό έδαφος για να αποφύγουν πιθανή ήττα, αφού ήταν γνωστές οι ικανότητες του αντιπάλου τους.

2. Βυζαντινός στρατηγός (; – 604). Πήρε μέρος στην εκστρατεία κατά των Περσών, αρχηγός της οποίας ήταν ο Φιλιππικός. Η αντικατάσταση του τελευταίου από τον Πρίσκο και η μείωση του μισθού των στρατιωτών οδήγησαν σε στάση που κατέληξε στην εκλογή του Γ. σε νέο στρατηγό. Ο Γ., αφού κατόρθωσε να αποκαταστήσει την πειθαρχία στο στράτευμα, στράφηκε στη συνέχεια εναντίον των Περσών, τους οποίους και νίκησε (588). Διορίστηκε από τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο (582-602) διοικητής των στρατευμάτων Δάρας της Μεσοποταμίας και, μετά την εκθρόνιση και τη δολοφονία του Μαυρίκιου από τον Φωκά, πολέμησε εναντίον του Ναρσή, ο οποίος είχε στασιάσει κατά του νέου αυτοκράτορα και λυμαινόταν, έχοντας συμμαχήσει με τους Πέρσες, τη Μεσοποταμία. Ο Γ., σε κάποια συμπλοκή, τραυματίστηκε βαριά και πέθανε έπειτα από λίγες ημέρες.

3. Γ. ο Κρητικός (; – 1760). Λόγιος και μοναχός. Μόνασε στη μονή της Αγίας Τριάδας του Ολύμπου. Γνώριζε την αρχαία ελληνική, τη γαλλική, την αραβική, την τουρκική, την ιταλική και την αλβανική γλώσσα. Μετέφρασε στη δημοτική από την τουρκική τη Γραμματική του μεγάλου βεζίρη Ιμπραήμ, έγραψε μία Αλβανική γραμματική καθώς και τη μελέτη Περί κρητικής μουσικής.

4. Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως (; – 1821). Καταγόταν από τα Καλάβρυτα και ήταν γιος του ιερέα Παπαδόπουλου. Γνώριζε σε βάθος τη σερβική, τη ρουμανική και μιλούσε επίσης την τουρκική γλώσσα. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και εργάστηκε με ζήλο για την προπαρασκευή του Αγώνα. Όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση, φυλακίστηκε και πέθανε στη φυλακή από τις κακουχίες.

* * *

ο (θηλ. Γερμανίδα, η) (AM Γερμανός)

αυτός που κατοικεί στη Γερμανία ή προέρχεται απ' αυτήν

νεοελλ.

όποιος έχει τη γερμανική υπηκοότητα.